بررسی روش‌ها و تکنیک های ترویجی تأثیرگذار بر دانش، نگرش و مهارت بهره‌برداران، دربارة مدیریت پایدار منابع طبیعی ( مطالعة موردی استان خراسان جنوبی )

تحقیق حاضر با هدف شناخت روش‌ها و تکنیک‌های ترویجی تأثیرگذار بر دانش، نگرش و مهارت بهره‌برداران دربارة مدیریت پایدار منابع طبیعی در استان خراسان جنوبی صورت پذیرفته است. در این پژوهش، منظور از مدیریت پایدار منابع طبیعی تلاش برای جلوگیری از تبدیل منابع طبیعی تجدید شونده به اراضی کشاورزی، جلوگیری از برداشت بیش از ظرفیت رویش منابع طبیعی، تولید نهال، نهال‌کاری و بذر‌کاری و عملیات گود‌برداری و سله‌شکنی، رعایت مقررات بهره‌برداری از منابع طبیعی و جمع‌آوری فرآورده‌های جنگلی و مرتعی است. رویکرد پژوهش توصیفی– همبستگی است. جامعة آماری تحقیق شامل 54330 خانوار بود که در عرصة منابع طبیعی خراسان جنوبی فعال بودند. با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای چند مرحله‌ای با انتساب متناسب  از بین آن‌ها تعداد 287 بهره‌بردار انتخاب و  بررسی شدند. داده‌ها از این افراد به وسیلة پرسشنامه گردآوری شد و به وسیلة نرم­افزار SPSS 11.5  در دو بخش توصیفی و استنباطی تجزیه­وتحلیل شد. روایی ابزار اندازه‌گیری با نظر متخصصان منابع طبیعی و صاحب‌نظران ترویج و آموزش کشاورزی تأیید شد؛ قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری نیز از طریق آزمون مقدماتی (30 نفر از بهره‌برداران) و محاسبة ضریب آلفای کرونباخ برای بخش‌های نگرش و مدیریت پایدار منابع طبیعی (81/0=a) تأیید شد. نتایج یافته‌های توصیفی نشان می‌دهد که دانش کلی پاسخگویان دربارة مدیریت پایدار منابع طبیعی با میانگین 49/22 و انحراف معیار 9/8 در حد «متوسط» قرار دارد. نگرش کلی آن‌ها دربارة شیوه‌های مدیریت پایدار منابع طبیعی با میانگین 93/55 و انحراف معیار 62/10 در حد «به نسبت مثبت» قرار دارد، در مورد مهارت بهره‌برداران یافته‌ها حکایت از آن دارد که مهارت کلی2/43 درصد (124 نفر) دربارة مدیریت پایدار منابع طبیعی در سطح «متوسط»  قرار دارد. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بیانگر آن است که بین متغیرهای میزان تحصیلات، سابقة شرکت در دوره‌های آموزشی، مشاوره با متخصصان موضوعی، آموزش‌های عملی و متغیر دانش فنی بهره‌برداران دربارة مدیریت پایدار منابع طبیعی با 99 درصد اطمینان رابطة معنی‌داری وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای پیش‌بین به ترتیب 67 درصد، 65 درصد و 58 درصد از تغییرات واریانس متغیرهای وابستة دانش فنی، نگرش و مهارت بهره‌برداران منابع طبیعی دربارة مدیریت پایدار منابع طبیعی را بیان می‌کنند.